Dziś mamy 29 marca 2024, piątek, imieniny obchodzą:

17 kwietnia 2022

Wielkanocne baby i paski. Słodkie wypieki mają swoją tradycję

fot. pixbaby

fot. pixbaby

Największe doroczne święta mają swoje zakorzenione tradycje kulinarne. Słyną# z potraw, które w tym czasie jadano. W przeszłości świąteczne jedzenie miało symboliczne treści, z czasem stało się znakiem ciągłości tradycji. W dawnych czasach kuchnia świąteczna różnych stanów była zróżnicowana, ale zawsze odznaczała się obfitością i odmiennością od codziennego pożywienia. Wielkanoc szlachecką charakteryzowały stoły zastawione niewyobrażalną ilością jadła i napitków, natomiast świąteczna kuchnia chłopska nie była ani wykwintna, ani wymyślna, za to odświętna. Na wielkanocnym stole gościły zarówno potrawy wytrawne, jak i słodkie.

Tradycyjnym wielkanocnym polskim ciastem były i są nadal drożdżowe baby i babki. Ten słodki wypiek wykonuje się z drożdży, które należy rozczynić ciepłym mlekiem i wymieszać z cukrem i szczyptą soli. Taki rozczyn pozostawia się do wyrośnięcia, a potem dodaje mąkę, masło, cukier, jaja i inne dodatki. Kuchnia polska ma niezliczoną ilość przepisów na wielkanocne babki – nie tylko drożdżowe, ale też piaskowe, parzone, biszkoptowe i inne, a Barbara Ogrodowska w Tradycjach polskiego stołu wymienia wiele niezwykłych nazw tego ciasta. Są tam baby: petynetowe, czyli muślinowe, puchowe, parzone, parzone śmietankowe, migdałowe, łokciowe, podolskie (mające do dwóch stóp wysokości), szafranowe, z ciasta chlebowego, ponczowe, korzenne, rodzynkowe warszawskie (z kopy żółtek), prawdziwie polskie z dwóch kop żółtek). Bez względu na nazwę i składniki użyte do pieczenia baby charakteryzuje specyficzny kształt tureckiego zwoju, ponieważ pieczone są w specjalnych foremkach, na co już zwrócił uwagę Zygmunt Gloger w Encyklopedii staropolskiej. Kształt ciasta dał też ponoć nazwę babie wielkanocnej, ponieważ po upieczeniu przypomina odświętną spódnicę, jaką nosiły starsze kobiety na wsi – baby. Taka spódnica była wąska u góry, a szeroka u dołu i miała wkoło fałdy, podobnie jak to wielkanocne ciasto z formy.

Ten niezwykły świąteczny wypiek zawsze wymagał wielu zabiegów i troski, ponieważ zdarzało się, że zamieniał się w zakalec. Nieudana baba była domowym nieszczęściem i porażką pani domu. Przygotowania do pieczenia bab często rozpoczynały się już w Wielki Poniedziałek lub Wtorek. Gospodynie szykowały wówczas składniki i zajmowały się zajęciami czasochłonnymi, takimi jak: tarcie cukru z głów, przesiewanie mąki, mielenie różnych składników. Pieczenie rozpoczynało się w Wielki Piątek i było kuchennym ceremoniałem. Pieczołowicie dbano, by nic nie schłodziło ciasta i mogło ono pięknie wyrosnąć. Zamykano szczelnie drzwi i okna, chroniąc wyrobione ciasto przed przeciągiem. Zakazane było trzaskanie drzwiami, szybkie chodzenie i głośne rozmowy, aby baby nie opadły. Pieczono je w piecu na złoty kolor, a później, zwłaszcza te lekkie, nie wyjmowano z form, tylko układano na pierzynach, by równomiernie stygły. Po wystudzeniu często oblewano je lukrem i dekorowano. Do pieczenia drożdżowego ciasta nie dopuszczano kobiet w ciąży, gdyż funkcjonował przesąd, że rozwijające się w łonie matki dziecko może wyssać całą energię i wielkanocna baba „klapnie”.

Wielkanocną tradycją północno-wschodnich rubieży naszego kraju jest baba z rożna, czyli sękacz. To jajeczne ciasto pieczone na rożnie (szpikulcu) swą nazwę zawdzięcza sęczkom powstałym z zapieczonego nad ogniem ciasta. Pochodzenie tej baby nie do końca zostało wyjaśnione, ale przyjmuje się, że sprowadzono je z Niemiec na Litwę, a później do Polski. Do upieczenia sękacza potrzeba bardzo dużej liczby jaj, sporej ilości cukru, masła i mąki, dlatego początkowo gościło tylko w najbogatszych domach, ale z czasem i gospodynie wiejskie robiły wszystko, by na wielkanocnym stole zagościła ta trochę dziwnie wyglądająca baba.

Paska to drożdżowy kołacz wielkanocny pieczony z pszennej mąki w okrągłej formie. To drożdżowe ciasto rośnie wysoko, ale pozostaje ciężkie i bardziej zbite niż babka, jest też mniej słodkie. W niektórych regionach wierzchołek paski był przyozdabiany wiankami, kwiatami, ptaszkami, różnymi figurkami z resztek ciasta, na przykład w okolicy Przeworska na Podkarpaciu paski zdobiono kaczkami ulepionymi z ciasta. Paski były w koszyku zanoszonym do święcenia w Wielką Sobotę. Okazałe bułki były przedmiotem dumy gospodyni.

Słynne dworskie baby z kopy jaj z dodatkiem szafranu lub innych egzotycznych przypraw obrosły wieloma opowieściami, ale i wieś miała swe słodkości. Pieczono paski, kołacze z serem i jajeczniki, czyli placek z mąki i jajek. Współcześnie jednym z najpopularniejszych ciast wielkanocnych jest mazurek. Nie ustalono, kiedy pojawił się na naszych stołach i jakie jest jego pochodzenie. Przyjmuje się że mimo polskiej nazwy to prawdopodobnie placek wschodni, rodem z Turcji. Największą popularnością cieszył się na Mazowszu i swą nazwę zawdzięcza dawnemu określeniu mieszkańca tego regionu – „mazur”. Tak, jak przed laty również dziś, smakowite, słodkie ciasta goszczą na wielkanocnych stołach i bez nich trudno sobie wyobrazić.

radość świętowania i wspólnego, rodzinnego biesiadowania.
Materiały : Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego

Oceń artykuł: 2 1

Czytaj również

udostępnij na FB

Komentarze (0) Zgłoś naruszenie zasad

Uwaga! Internauci piszący komentarze na portalu biorą pełną odpowiedzialność za zamieszczane treści. Redakcja zastrzega sobie jednak prawo do ingerowania lub całkowitego ich usuwania, jeżeli uzna, że nie są zgodne z tematem artykułu, zasadami współżycia społecznego, a także wówczas, gdy będą naruszać normy prawne i obyczajowe. Pamiętaj! -pisząc komentarz, anonimowy jesteś tylko do momentu, gdy nie przekraczasz ustalonych zasad.

Komentarze pisane WIELKIMI LITERAMI będą usuwane!

Dodaj komentarz

kod weryfikacyjny

Akceptuję zasady zamieszczania opinii w serwisie
Komentarz został dodany. Pojawi się po odświeżeniu strony.
Wypełnij wymagane pola!



LOKALNY HIT

Konstrukcje stalowe
Przeglądy gaśnic
od 50PLN
Prowadzenie kadr i płac dla firm
od 50PLN
Ramka wodna na zdjęcie
25,90PLN
Prowadzenie akt osobowych
od 30PLN
Bezpłatne kontrolowanie sprawności amortyzatorów
Zezwolenie na przetwarzanie odpadów
od 2000PLN
Szkolenia bhp wstępne
od 30PLN
0

Prawo pocztowe. Prezydent podpisał nowelizację ustawy

Ustawa umożliwia przekazanie Poczcie Polskiej# 2,052 mld zł dotacji na finansowanie kosztu netto obowiązku świadczenia usług powszechnych w latach 2021-2024 r.

(czytaj więcej)
0

Dzisiaj Wielki Piątek. Czas smutku, żałoby i skupienia

Wielki Piątek jest czasem powagi, smutku, żałoby i skupienia#. W kościele tego dnia nie odprawia się mszy św., tylko ma miejsce wieczorna Liturgia Męki Pańskiej. Najważniejszym jej elementem jest adoracja krzyża. Wierni podchodzą do krucyfiksu, przyklękają i symbolicznym ucałowaniem wyrażają przyjęcie odkupienia Jezusa. Liturgię wielkopiątkową kończy przeniesienie Najświętszego Sakramentu z ciemnicy do tak zwanego Grobu Pańskiego upamiętniającego złożenie do grobu ciała Chrystusa. Grób Pański stanowi ważny element Wielkiego Piątku i jego przygotowywanie jest szczególnie polskim zwyczajem. W grobach tych są często symbole narodowe oraz nawiązania i aluzje do aktualnych wydarzeń oraz problemów społecznych.

(czytaj więcej)
0

Pod Bydgoszczą wylądowało UFO? Tajemniczy spodek pod lasem

- To spodek obcej cywilizacji, UFO, a może to jakieś urządzenie szpiegowskie# z innego kraju? - spekulują mieszkańcy Tarkowa Dolnego w powiecie bydgoskim na widok dziwnego pojazdu, który stanął na jednej z łąk pod lasem w powiecie bydgoskim.

(czytaj więcej)
0

Prawdziwy test umiejętności. Zgrupowanie zwane "pętlą taktyczną"

Żołnierze kompanii logistycznej #8. Kujawsko-Pomorskiej Brygady Obrony Terytorialnej, którzy w minionych 14 dniach odbywali szkolenie zintegrowane na poligonie w Łojewie, pomyślnie zakończyli końcowy egzamin podsumowujący znajomość wojskowej wiedzy praktycznej doskonalonej podczas tego zgrupowania poligonowego zwany „pętlą taktyczną”.

(czytaj więcej)