fot. pixabay

Zawód nauczyciela jest trudny i wymagający: oczekuje się# od nas wiedzy, kompetencji, ale też umiejętności komunikacyjnych i społecznych, odporności psychicznej, kreatywności, umiejętności negocjacyjnych, a także dyspozycyjności, zdolności niesienia pomocy i wsparcia.

Jesteśmy poddani ciągłym ocenom i obserwacjom: ze strony osób i instytucji decyzyjnych, rodziców, uczniów, a także kolegów z pracy, a nawet społeczeństwa. Często mówi się o kryzysie autorytetów w obecnym świecie, a właśnie zawód nauczyciela zawsze powiązany był z dużym szacunkiem i budził autorytet w społecznościach. Przysłowie chińskie mówi: „Jeden dzień z Mistrzem znaczy więcej niż miesiąc zgłębiania mądrych ksiąg”. Jeśli mieliśmy szczęście spotkać takich „Mistrzów” na swojej drodze, pamiętamy ich przez całe życie.

Autorytet zdobywa się na trzy sposoby: formalnie, osobowością, wiedzą.
1. Autorytet formalny
Mają go np. profesorowie uniwersytetu, rektorzy czy dyrektorzy, a więc związany on jest z tytułem, pozycją społeczną, stanowiskiem. Jednak autorytet formalny szybko się skończy, gdy nie idzie w parze z charyzmą lub wiedzą.
2. Autorytet oparty na osobowości
Jego podstawą jest ciekawa osobowość. Charyzmatyczny nauczyciel nie musi podnosić głosu, by słuchano go z uwagą. Zaraża swoją pasją, entuzjazmem, własnym przykładem nakłania do wysiłku.
3. Autorytet oparty na wiedzy
Oparty jest na dużej wiedzy i stosownych umiejętnościach.

Budowanie autorytetu nauczyciela oparte jest przede wszystkim na kształtowaniu relacji miedzy nauczycielem a uczniami uwzględniającej autonomię obu podmiotów. Autorytet nauczyciela – mistrza i przewodnika – wymaga przestrzegania zasad poszanowania godności ucznia. Jednocześnie nauczyciel, który jest odpowiedzialny, otwarty, słuchający, nie krytykujący i konsekwentny, może liczyć na szacunek uczniów.

Drogi Nauczycielu, pamiętaj, że fakt bycia nauczycielem nie gwarantuje Ci tego, że będziesz dla uczniów autorytetem, musisz na niego zapracować. Może pomogą Ci poniższe sugestie (sprawdzone przez „kolegów po fachu” a potwierdzone w badań dot. potrzeb uczniów), a może już taki jesteś?

 Zawsze traktuj dzieci z należytym szacunkiem – niezależnie od ich wieku. Nie poniżaj, nie używaj sarkazmu, ale też stawiaj wyraźne granice.
 Pokazuj swoje mocne strony, umiejętności i wiedzę. „Zarażaj” dzieci swoim zapałem i zaangażowaniem.
 Nie walcz o utrzymanie autorytetu za wszelką cenę, bo – paradoksalnie – obniża to twój autorytet. Przyznaj, że popełniłeś błąd – nauczysz uczniów tego samego. Jednocześnie bądź ekspertem w swojej dziedzinie, a jak czegoś nie wiesz – to sprawdzaj i szukaj.
 Bądź autentyczny, komunikuj się w sposób otwarty, jednoznaczny, bez uciekania się do gier międzyludzkich. Uczniowie cenią dobrą atmosferę na lekcji, ale też wcale nie oczekują zbytniej pobłażliwości.
 Nie wymagaj okazywania wdzięczności, nie wymuszaj bezwzględnego podporządkowania i zgody bez podawania uzasadnień. Natomiast bądź konsekwentny w egzekwowaniu reguł, przyjętych w klasie zasad i umów. Określ granice i normy – jeżeli tego nie zrobisz Ty – zrobi to któryś z uczniów (nieformalny lider).
 Przyjmij na siebie odpowiedzialność za relacje z uczniami, ponieważ to Ty jesteś dorosły. Nie możesz stać się ich kumplem, nie możesz też obrazić się na nich jak ich kumpel (młodzież potrzebuje mądrego dorosłego, kumpli znajdzie sobie wśród rówieśników).
 Bądź przewidywalny, ale nie sztywny. Dotrzymuj obietnic.
 Okazuj ciepło, życzliwość, wsparcie, ale w sposób dostosowany do uczniów. Szanuj przy tym swoje granice i nie rób tego wbrew sobie, bo przestaniesz być autentyczny.
 Pomagaj uczniom, gdy im trudno, ale słuchaj uważnie, jakiej pomocy od Ciebie oczekują. Nie narzucaj własnych rozwiązań.
 Wybaczaj. Prawdziwe autorytety wybaczają!
 Bądź sprawiedliwy, a przynajmniej staraj się.
 Daj sobie prawo do błędu. Życie toczy się dalej i zawsze masz szansę naprawić swój błąd.
 Dostrzegaj w uczniach to, co najlepsze. Masz prawo kogoś nie lubić, ale pamiętaj, że każdy ma w sobie dobre strony. Pracuj również z tymi, których nie darzysz sympatią (tak robią profesjonaliści), a często odkryjesz coś zupełnie zaskakującego.
 Bądź spójny i wiarygodny – postępuj zgodnie z zasadami, które głosisz.

Co warto w sobie rozwijać, nad czym możemy popracować? Polecam takie tematy:
zdolność słuchania i obserwowania, komunikacja, mowa ciała, kształtowanie własnego wizerunku, radzenie sobie ze stresem i emocjami, mediacje i negocjacje, wiedza o potrzebach rozwojowych młodzieży.

Wszystkim Nauczycielom dziękujemy za dotychczasową współpracę z nami i życzymy w dniu naszego wspólnego święta poczucia spełnienia i satysfakcji z wypełnianych ról, a także tego, żeby pozostali w pamięci swoich uczniów jako ich Mistrzowie i Przewodnicy. Życzymy zdolności dostrzegania własnych zasobów i korzystania z nich, a także umiejętności dawania wsparcia innym i akceptacji tego, że każdy z nas też ma prawo do otrzymywania pomocy od innych.

Materiał: Ewa Burzyńska – psycholog nauczyciel oraz cały zespół Powiatowej Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Nakle nad Notecią

Autor nie wyraża zgody na komentowanie artykułu.

Powrót Drukuj