fot. MM

Gdy 1 września 1939 r. rozpoczęła się inwazja Niemiec na Polskę, w szeregach Wojska Polskiego # do walki stanęli także mieszkańcy Nakła. Część z nich miała już za sobą doświadczenie frontowe: walki podczas I wojny światowej, Powstania Wielkopolskiego i wojny polsko-bolszewickiej. Jednym z pierwszych żołnierzy, którym przyszło podjąć walkę z najeźdźcą był Franciszek Wiczyński, marynarz, członek załogi Westerplatte.

Systematyczna kwerenda w bydgoskim Archiwum Państwowym pozwala ustalać losy mieszkańców Nakła, którzy mieli nieprzeciętne zasługi w walce o odzyskanie, a następnie obronę wywalczonej niepodległości. Część Powstańców Wielkopolskich (1919 r.) po 20 latach stanęła do kolejnej walki z Niemcami.

Wśród nich był Franciszek Wiczyński. Rodowity nakielanin, urodził się 6 stycznia 1902 r. Choć nie miał jeszcze formalnie 17 lat, zgłosił się 1 stycznia 1919 r. do kompanii powstańców nakielskich. Brał udział w walkach o Krajnę, a następnie w szeregach 7 pułku strzelców wielkopolskich o Zbąszyń oraz w rejonie Rynarzewa. W styczniu 1920 już jako żołnierz 61 pułk piechoty wielkopolskiej wziął udział w operacji zajmowania Krajny i Pomorza, m.in. oswabadzając Białośliwie, Wyrzysk, Wysoką. Walczył także na wojnie polsko-bolszewickiej. W 1939 r. Franciszek Wiczyński został powołany do Marynarki Wojennej. Jak podał w życiorysie: „W roku 1939 r. zaciągnięty do marynarki wojennej w Gdyni, zabrany zostałem na Westerplacie do niewoli” (nie znajduje się na oficjalnej liście członków ostatniej załogi Westerplatte, ale jak podkreślają badacze, jest ona niepełna). Trafił do Stallagu na wyspie Sylt. Jeńcy wojenni budowali tam zaplecze wojenne dla niemieckiej marynarki wojennej i lotnictwa. Wyzwolony przez wojsko angielskie powrócił do Nakła w 1946 r. Zmarł 2 października 1967 r.

Kolejnym nakielaninem powstrzymującym najazd niemiecki był Jan Szplitt, ur. 27 grudnia 1892 r. w Mierucinie, powiat Wyrzysk. To także powstaniec wielkopolski. Walczył w szeregach oddziału mroteckiego. Ranny w bitwie o Ślesin, trafił do szpitala. Od marca 1919 r. walczył w szeregach 4 pułku strzelców wielkopolskich, w bojach pod Szubinem, Głęboczkiem, Zamojściem i Turem. W okresie II RP pracował na PKP „w charakterze starszego torowego i w związku z tym był przeszkolony w kierunku zdewastowania torów kolejowych – czego dokonał niezwłocznie po wybuchu wojny na przestrzeni 8 kilometrów pomiędzy stacją kolejową Osiek – Krostkowo”. Otrzymał: Medal Niepodległości – 1938 r., Brązowy Krzyż Zasługi – 1946 r. i Wielkopolski Krzyż Powstańczy – 1958 r. Zmarł 6 marca 1968 r.

W Nakle po wojnie zamieszkał Stanisław Jankowski, ur. 9 grudnia 1900 r., w Esterpolu, pow. Śrem. Jako powstaniec wielkopolski walczył w kompani z Kościana na froncie pod Lesznem i Zbąszyniem (6 pułk strzelców wlkp.). W styczniu 1920 r. brał udział w operacji zajmowania Bydgoszczy, Koronowa i Świecia. Służył zawodowo w armii jako sierżant (formacja broni pancernej), walczył w wojnie obronnej w 1939 r. w rezerwie etapu nr IX. Do 5 października przeszedł szlak: Grodno – Dęblin – Kowel – Biała Podlaska – Konstantynów, w kierunku na Małkinię. 5 października zostało ich już tylko siedmiu. Spalili dwa ocalałe samochody ciężarowe i rozeszli się. Odznaczony m.in. Medalem Niepodległości w 1932 r., Medalem za Wojnę 1918-1921 oraz Brązowym Krzyżem Zasługi w 1939 r., a po wojnie Wielkopolskim Krzyżem Powstańczym i Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Zamieszkał w Nakle. Zmarł 9 marca 1980 r.

Marian Strzyżewski ur. 28 stycznia 1902 r. w Sadkach. Od 1 stycznia 1919 r. walczył w kompanii nakielskiej jako powstaniec. Służył następnie w 4 pułku strzelców wielkopolskich (od stycznia 1920 r. 58 pułk piechoty wielkopolskiej), a także podczas wojny polsko-bolszewickiej. Mieszkał w Nakle. 24.08.1939 r. został zmobilizowany do wojska. Walczył w nakielskim Batalionie Obrony Narodowej. Do niewoli niemieckiej dostał się pod Bzurą 29 września. Przebywał w obozie dla jeńców w Sójce k. Kutna, skąd zwolniony został 12.10.1939 r. Powrócił do Nakła i rozpoczął pracę w Gazowni Miejskiej. Zmarł 17 września 1967 r.

materiał: oprac Mariusz Gratkowski

Powrót Drukuj

LOKALNY HIT

Bezpłatne kontrolowanie sprawności amortyzatorów

Rejestracja podmiotów gospodarczych

od 50PLN

Sporządzanie listy płac

od 50PLN

Ryzyko zawodowe

od 100PLN

Prowadzenie kadr i płac dla firm

od 50PLN

Budowa hal

Analiza stanu bhp w firmie

od 50PLN

Bezpłatne kontrolowanie sprawności ustawienia świateł