„Dla dobra powszechnego, dla ugruntowania wolności, dla ocalenia Ojczyzny”
fot. Kancelaria Sejmu
„Uznając, iż los nas wszystkich od ugruntowania# konstytucji narodowej jedynie zawisł, długim doświadczeniem poznawszy zadawnione rządu naszego wady, wolni od hańbiącej obcej przemocy nakazów, ceniąc drożej nad życie, nad szczęśliwość osobistą, egzystencję polityczną, niepodległość zewnętrzną i wolność wewnętrzną narodu, którego los w nasze ręce jest powierzony, chcąc oraz na błogosławieństwo, na wdzięczność współczesnych i przyszłych pokoleń zasłużyć, dla dobra powszechnego, dla ugruntowania wolności, dla ocalenia ojczyzny naszej i jej granic, z największą stałością ducha niniejszą Konstytucję uchwalamy” – tymi słowami preambuły rozpoczyna się Konstytucja 3 maja.
Uchwalona 231 lat temu, 3 maja 1791 r., przez Sejm Wielki, była pierwszą europejską i drugą po amerykańskiej ustawą zasadniczą. Jej tekst składał się z jedenastu artykułów opisujących podstawowe zasady ustroju Rzeczypospolitej. Artykuł I ustanawiał religię rzymskokatolicką jako panującą, z gwarancją wolności dla wszystkich wyznań i obrządków. W artykule II twórcy konstytucji potwierdzili utrzymanie przez szlachtę wszystkich uzyskanych w minionych latach przywilejów. Kolejny artykuł dotyczył mieszczan: potwierdzał prawa nadane im na mocy odrębnej ustawy: nietykalność osobistą, dostęp do urzędów, prawo nabywania ziemi i powoływania samorządów, gwarancja udziału w sejmach, możliwość przejścia do stanu szlacheckiego. W art. IV wzięto chłopów „pod opiekę prawa i rządu krajowego”, utrzymując jednak poddaństwo.
Kolejne artykuły dotyczyły ustroju państwa i władz. W art. V ustanowiono zasadę suwerenności narodu, formułując ją słowami „Wszelka władza w społeczności ludzkiej początek swój bierze z woli narodu”. Przepis ten wprowadził także trójpodział władzy (na „prawodawczą”, „najwyższą wykonawczą” i „sądowniczą”). Sejmowi, czyli władzy ustawodawczej poświęcony jest art. VI. „Sejm czyli stany zgromadzone, na dwie izby dzielić się będą: na izbę poselską i na izbę senatorską, pod prezydencyą króla” – czytamy w tekście konstytucji. Główną rolę przyznano izbie poselskiej, którą określono jako „świątynię prawodawstwa”. Proces legislacyjny przypominał obecnie funkcjonujące rozwiązanie: prawa przyjęte przez izbę poselską były przekazywane izbie senatorskiej, której ewentualne weto mogło zostać odrzucone przez posłów. Posłów zaś określono „reprezentantami narodu”. Artykuł VI znosił ponadto zasadę liberum veto.
Władzę wykonawczą, opisaną w art. VII sprawować mieli król i rząd zwany Strażą Praw. Konstytucja przywróciła dziedziczenie tronu, likwidując wolną elekcję. Rozdział VIII dotyczył władzy sądowniczej, która nie mogła być wykonywana przez przedstawicieli żadnej z pozostałych władz, zapowiadał też uchwalenie kodeksów cywilnego i karnego.
Ostatni XI artykuł dotyczył wojska. Jak czytamy w konstytucji, winne jest ono narodowi „strzeżenie granic i spokojności powszechnej: słowem winno być jego najsilniejszą tarczą”.
Powyższe przepisy tworzyły nowoczesny jak na owe czasy ustrój i system rządów i dawały nadzieję na sprawne zarządzanie organizmem państwowym. Niestety ojcom ustawy zasadniczej nie było dane poznać, jak działa ona w praktyce. Wrogie mocarstwa nie pozwoliły na naprawę i odrodzenie Rzeczypospolitej – krótko po uchwaleniu konstytucji Polska na ponad sto lat znikła z mapy Europy.
Konstytucja 3 maja przeszła do historii, choć nie w taki sposób, jak na to liczyli jej twórcy. Miała stać się fundamentem odbudowy polskiej państwowości, zamiast tego stała jej symbolem w czasach zaborów. Mimo że nie uratowała I Rzeczypospolitej, pielęgnowanie pamięci o niej pozwoliło narodowi doczekać chwili, w której na mapie Europy pojawiła się II RP. Do dziś jest ona jednym z tych historycznych symboli, które łączą Polaków niezależnie od poglądów na bieżące sprawy.
Materiał: sejm.gov.pl
Czytaj również
- Tydzień dla serca. Wykonuj badania profilaktyczne
- Wędrówka wzdłuż Kanału Bydgoskiego. Dużo dobrego humoru
- Dzisiaj przypada rocznica Chrztu Polski. Przełomowe wydarzenie
- Ochrona przed owadami. Środki powinny posiadać pozwolenie na obrót
- Uratował życie seniora. "W żaden sposób nie czuję się bohaterem"
Dodaj komentarz
LOKALNY HIT
Już zakwitły mniszki. Przygotuj smaczny syrop na przeziębienie
Mniszek lekarski to cenna roślina znana #z wielu prozdrowotnych właściwości. Nadszedł właśnie najlepszy moment na zbiór kwiatów. Można z nich przyrządzić miód lub syrop, który przyda się zimą, gdy dopadnie nas przeziębienie. Przepis jest prosty i tani. Wystarczy trochę cierpliwości.
(czytaj więcej)Połowa szkolenia nowo wcielonych Terytorialsów. Wkrótce przysięga
To już połowa szkolenia nowo wcielonych# Terytoriasów w 82 batalionie lekkiej piechoty z Inowrocławia. Jest to bardzo intensywny element szkolenia podstawowego żołnierzy, który zakończy się złożeniem uroczystej przysięgi wojskowej 20 kwietnia br.
(czytaj więcej)Kolorowanki profilaktyczne dla najmłodszych. Pobierz plik do wydruku
Komendant Wojewódzki Policji #w Bydgoszczy insp. Jakub Gorczyński podpisał dzisiaj umowę z panią Alicją Werner o przeniesienie autorskich praw majątkowych do przygotowanych przez nią grafik, które znajdą się w kolorowance promującej szeroko rozumiane bezpieczeństwo. Funkcjonariusze będą rozdawali te książeczki podczas spotkań z dziećmi w przedszkolach, szkołach, ale także na imprezach plenerowych. Bardzo dziękujemy za wsparcie i zaangażowanie w troskę o małych mieszkańców naszego województwa.
(czytaj więcej)Tydzień dla serca. Wykonuj badania profilaktyczne
Zaczynamy Tydzień dla Serca. Pragniemy zwrócić uwagę #na problem chorób układu sercowo-naczyniowego, ponieważ jest to główna przyczyna zgonów w Polsce.
(czytaj więcej)
Komentarze (1) Zgłoś naruszenie zasad
krajan, w dniu 04-05-2022 10:12:32 napisał:
odpowiedz
Uwaga! Internauci piszący komentarze na portalu biorą pełną odpowiedzialność za zamieszczane treści. Redakcja zastrzega sobie jednak prawo do ingerowania lub całkowitego ich usuwania, jeżeli uzna, że nie są zgodne z tematem artykułu, zasadami współżycia społecznego, a także wówczas, gdy będą naruszać normy prawne i obyczajowe. Pamiętaj! -pisząc komentarz, anonimowy jesteś tylko do momentu, gdy nie przekraczasz ustalonych zasad.
Komentarze pisane WIELKIMI LITERAMI będą usuwane!